Zaopatrzenie ortopedyczne chorych po przebytym udarze mózgu
Zaopatrzenie ortopedyczne jest jednym z nieodzownych elementów służącym do poprawy funkcji czynności życia codziennego jak i dość ważną składową rehabilitacji.
Możemy je podzielić na zaopatrzenie kończyny górnej oraz zaopatrzenie kończyny dolnej.
Do zaopatrzenia ortopedycznego kończyny dolnej zaliczmy urządzenia pomocnicze takie jak pomoce lokomocyjne i łuski na stopę i goleń (ang. Anglie foot orthosis, AFO), aby uzyskać poprawę jakości, stabilności i efektywnego chodu. Stosowanie pomocy lokomocyjnej sugerowano również jako środek zapobiegający upadkom. Zarówno laski, jaki i łuski AFO umożliwiają u osób z udarem poprawę ważnych parametrów chodu, takich jak prędkość marszu i długość chodu, a także wzorców pobudzeń mięśni.[1] U osób z nieznacznymi niedowładami spastycznymi i opadaniem stopy można zastosować podciągi gumowe, buty z cholewką i sztywnikiem lub szyny strzałkowe do buta. W przypadku pojawienia się dużej spastyczności, która prowadzi do powstania chodu koszącego stosuje się łuski, szyny lub obuwie korygujące ustawienie stopy, co ułatwia zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym, upodabniając chód chorego do prawidłowego chodu.[2]
W celu uniknięcia zaczepienia przez pacjenta stopą o podłoże i wytworzenia nowego stereotypu chodu można zakładać pacjentowi aparat STEP. Jest to aparat do czynnościowej stymulacji przeważnie mięśni strzałkowych i piszczelowych (functional electical stimulation, FES). Aparat FES ma znaczny wpływ na szybkość chodu.[1, 2]
Jednym z poważniejszych problemów, z którymi borykają się osoby po przebytym udarze są bóle w obrębie barku. Dlatego tak bardzo jest istotne jest zastosowanie odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego. Jednym z najczęściej stosowanym rodzajem zaopatrzenia jest temblak. Niestety zwykły temblak powoduje obkurczanie i sklejanie się torebki stawu ramiennego, przykurczu mięśni przywodzicieli ramienia oraz przykurcz wewnętrznych i zewnętrznych rotatorów ramienia. Stosowanie temblaka często znosi lub uniemożliwia reedukację funkcjonalną ręki w okresie wiotkim jak i spastycznym. Dopuszczalne jest stosowanie temblaka w początkowym okresie choroby. Natomiast dalsze jego zakładanie u pacjentów wzmaga jedynie niepożądane wzorce odruchowe. Tradycyjny temblak może wywołać drażniący dla pacjenta ucisk w okolicy szyi. W sytuacji takiej możemy zastosować ,,temblak Itmana’’[3]
Możemy je podzielić na zaopatrzenie kończyny górnej oraz zaopatrzenie kończyny dolnej.
Do zaopatrzenia ortopedycznego kończyny dolnej zaliczmy urządzenia pomocnicze takie jak pomoce lokomocyjne i łuski na stopę i goleń (ang. Anglie foot orthosis, AFO), aby uzyskać poprawę jakości, stabilności i efektywnego chodu. Stosowanie pomocy lokomocyjnej sugerowano również jako środek zapobiegający upadkom. Zarówno laski, jaki i łuski AFO umożliwiają u osób z udarem poprawę ważnych parametrów chodu, takich jak prędkość marszu i długość chodu, a także wzorców pobudzeń mięśni.[1] U osób z nieznacznymi niedowładami spastycznymi i opadaniem stopy można zastosować podciągi gumowe, buty z cholewką i sztywnikiem lub szyny strzałkowe do buta. W przypadku pojawienia się dużej spastyczności, która prowadzi do powstania chodu koszącego stosuje się łuski, szyny lub obuwie korygujące ustawienie stopy, co ułatwia zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym, upodabniając chód chorego do prawidłowego chodu.[2]
W celu uniknięcia zaczepienia przez pacjenta stopą o podłoże i wytworzenia nowego stereotypu chodu można zakładać pacjentowi aparat STEP. Jest to aparat do czynnościowej stymulacji przeważnie mięśni strzałkowych i piszczelowych (functional electical stimulation, FES). Aparat FES ma znaczny wpływ na szybkość chodu.[1, 2]
Jednym z poważniejszych problemów, z którymi borykają się osoby po przebytym udarze są bóle w obrębie barku. Dlatego tak bardzo jest istotne jest zastosowanie odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego. Jednym z najczęściej stosowanym rodzajem zaopatrzenia jest temblak. Niestety zwykły temblak powoduje obkurczanie i sklejanie się torebki stawu ramiennego, przykurczu mięśni przywodzicieli ramienia oraz przykurcz wewnętrznych i zewnętrznych rotatorów ramienia. Stosowanie temblaka często znosi lub uniemożliwia reedukację funkcjonalną ręki w okresie wiotkim jak i spastycznym. Dopuszczalne jest stosowanie temblaka w początkowym okresie choroby. Natomiast dalsze jego zakładanie u pacjentów wzmaga jedynie niepożądane wzorce odruchowe. Tradycyjny temblak może wywołać drażniący dla pacjenta ucisk w okolicy szyi. W sytuacji takiej możemy zastosować ,,temblak Itmana’’[3]
Ryc.1. Temblak Itmana
W zespołach bolesności barku, którym towarzyszy zwykle znaczne ograniczenie ruchu stosuje się szynę odwodzącą zwaną potocznie ,,aparat odwodzący’’.
Ryc. 2. Aparat odwodzący
Stosowanie tego typu ortezy daje możliwość wyłączenie biernego ustabilizowania kończyn. Jednym z nowszych aparatów jest szyna odciążająca pozwalająca na oddziaływanie czynnościowe dla pacjentów z porażeniem i przykurczami kończyn górnej. Jednak można go jedynie zamocować do wózka inwalidzkiego. Również aparat odwodząco-stabilizujący kończynę górna z szyną Hemi-Fleks posiada podobną funkcję jednak w nieco większym zakresie. Dość często stosuje się również szyny i łuski stabilizujące dłoń i przedramię jako profilaktykę przykurczy.[1,3]
Ryc.3. Szyna odciążająca
|
Ryc. 4. Aparat Hemi-Fleks
|
Urządzenie mieszkania dla pajeta z porażeniem połowiczym jest jedną z ważniejszych czynności, jakie powinna wykonać rodzina lub osoby najbliższe przed powrotem chorego do egzystencji w warunkach domowych.
Pacjent po powrocie ze szpitala w początkowym okresie większość czasu spędza w łóżku, dlatego tak ważne jest, aby dostosować jego wysokość tak, aby umożliwić oparcie stóp o ziemię przy siedzeniu i wstawaniu z łóżka. Łóżko powinno posiadać twardy materac oraz być ustabilizowane w rogu pokoju lub poprzez gumowe podkładki. Szafka nocna powinna być umieszczona po stronie porażonej chorego a przybory podręczne w zasięgu ręki zdrowej chorego. Pacjent, który jest niezdolny do samodzielnego przemieszczania się powinien być zaopatrzony w wózek inwalidzki. Umieszczenie mebli w pokoju powinny zapewniać możliwość poruszania się bez okrążania ich. Dywany i chodniki powinny być dobrze przymocowane do podłoża oraz należy usunąć wszelakie frędzle. Należy unikać pastowania podłóg. Kontakty elektryczne powinny być w zasięgu ręki chorego. [4]
Pacjent po powrocie ze szpitala w początkowym okresie większość czasu spędza w łóżku, dlatego tak ważne jest, aby dostosować jego wysokość tak, aby umożliwić oparcie stóp o ziemię przy siedzeniu i wstawaniu z łóżka. Łóżko powinno posiadać twardy materac oraz być ustabilizowane w rogu pokoju lub poprzez gumowe podkładki. Szafka nocna powinna być umieszczona po stronie porażonej chorego a przybory podręczne w zasięgu ręki zdrowej chorego. Pacjent, który jest niezdolny do samodzielnego przemieszczania się powinien być zaopatrzony w wózek inwalidzki. Umieszczenie mebli w pokoju powinny zapewniać możliwość poruszania się bez okrążania ich. Dywany i chodniki powinny być dobrze przymocowane do podłoża oraz należy usunąć wszelakie frędzle. Należy unikać pastowania podłóg. Kontakty elektryczne powinny być w zasięgu ręki chorego. [4]
Ryc .5. Pozycja na niedowładnym boku
|
Ryc. 6. Pozycja na plecach. Kończyna górna niedowładna uniesiona, kończyna dolna podparta. |
Ryc. 7. Pozycja na plecach. Kończyna górna niedowładna wzdłuż ciała, kończyna dolna podparta.
|
Ryc. 8. Pozycja na zdrowym boku.
|
Bibliografia:
1. Weerdesteyn V., Nieme M., Upadki u osób po udarze mózgu. [w:] Rehabilitacja Medyczna 2009, 13, nr 3, 39 – 54
2. Bejer A., Kwolek A., Ocena jakości życia osób starszych po udarze mózgu-doniesienia wstępne. [w:] Fizjoterapia 2008, 16, 1, 52 – 63
3. Gieremek K., Ciesla W., Zaopatrzenie ortopedyczne kończyny górnej u chorych po udarze mózgu stosowane w profilaktyce zespołu bolesnego barku. Rehabilitacja Medyczna 2008, T 12, nr 1, 25 – 31
4. Dega W., Milanowska K., Rehabilitacja Medyczna. PZWL Wa-wa 1983 s. 435
Spis rycin:
1. Temblak Imana. Źródło:[http://www.rehmed.pl/images/upload/pdf_en/2008/1_2008/MEDICAL%20REHABILITATION%201-2008%20%2817-23%29.pdf]
2. Aparat odwodzący.
Źródło:[http://www.rehmed.pl/images/upload/pdf_en/2008/1_2008/MEDICAL%20REHABILITATION%201-2008%20%2817-23%29.pdf]
3. Szyna odciążająca. Źródło:[http://www.rehmed.pl/images/upload/pdf_en/2008/1_2008/MEDICAL%20REHABILITATION%201-2008%20%2817-23%29.pdf]
4. Aparat Hemi-Fleks. Źródło:[http://www.rehmed.pl/images/upload/pdf_en/2008/1_2008/MEDICAL%20REHABILITATION%201-2008%20%2817-23%29.pdf]
5. Pozycja na niedowładnym boku. Źródło: Siebert J. 2007.
6. Pozycja na plecach, kg niedowładna uniesiona, kd podparta. Źródło: Siebert J. 2007.
7. Pozycja na plecach, kg. niedowładna wzdłuż ciała, kd podparta. Źródło: Siebert J. 2007.
8. Pozycja na zdrowym boku. Źródło: Siebert J. 2007.
